Happy Friday 13th! Tja, een aardig staaltje superstitio, oftewel bijgeloof. Vrijdag de 13e betekent ongeluk. Of is het meer dan bijgeloof? Vrijdag de 13e kent namelijk een flinke historie.

Vrijdag de 13e dankt zijn naam als ongeluksdag aan de combinatie van de dag vrijdag en het getal 13. Zo zou Jezus gekruisigd zijn op een vrijdag. In het oude Rome werden de doodsvonnissen voltrokken op de vrijdag én werden alle tempeliers op deze dag door Phillips de Schone gearresteerd. Het getal 13 zou een negatieve klank hebben gekregen omdat er 13 mensen het laatste avondmaal met Jezus deelden. Naast deze christelijke verklaringen zijn er ook een heidense verklaringen over de oorsprong van deze ongeluksdag (Koops, 2017).

Loco Loki

Folklore historicus Donald Dossey traceerde de angst voor het getal 13 terug naar een Noordse mythe. De trickster-god Loki zou volgens veel Noordse mythe vaak een onuitgenodigde gast zijn. Hij verstierde menig feestje en dompelde de aarde om in verdriet en ellende. Hij liep als 13e gast binnen bij een dinertje van de 12 goden in Valhalla (de hemel). Eenmaal aan tafel geschoven zorgde hij ervoor dat Hodr, de blinde god zijn broer Baldr, neerschoot met een pijl van mistletoe. Toen Baldr stierf werd de hele aarde donker. De aarde was in groot verdriet en in rouw (Roach, 2004).

Het getal der heksen

Een andere verklaring volgens schrijfster Marianne Williamson is dat vrijdag de 13e een overblijfsel van heksen is. Williamson geeft de verklaring in haar boek In vrouwelijkheid dat vrijdag de 13e zou afstammen van de dag dat de heksen bij elkaar zouden komen, de sabbat. Een coven (heksenkring) bestaat doorgaans uit 13 personen, waarvan 12 heksen, het dertiende lid is de duivel zelf. Vrijdag is ook verbonden aan de planeet Venus, weer een vrouwelijke toespeling op het ongeluk.

Vrijdag zou ook een slechte naam hebben vanwege haar vernoeming naar de godin Freya. In 1895 stelde het Bataviaasch Nieuwsblad het als volgt; oneven dagen brengen ongeluk (maandag, woensdag, vrijdag). Vrijdag was het ergste. Want Freya was; ‘de Venus der Germanen, alzoo de dag der onheilaanbrengende vrouw’. Aldus het nieuwsartikel (van de Vooren, 2017). Freya zou volgens vele ook een heks zijn, met haar kat als trouwe metgezel (wist je trouwens dat je in Rotterdam jouw kat gratis kan laten chippen?).

Volgens onderzoek blijkt het allemaal een beetje onzin. Wetenschappers zeggen dat de ongeluksdag pas sinds de 17e eeuw bestaat. Zo werd er in een Friese krant op 3 april 1896 pas voor het eerst een melding gemaakt van dit verschijnsel (Koops, 2017). Later is dag populair geworden door allerhande horrorfilms die inspeelde op het thema. 

Invloed van superstitio anno nu

Vrijdag de 13e heeft invloed op ons leven. Tenminste dat blijkt uit Amerikaans onderzoek. Daar verzuimen mensen naar hun werk te gaan en worden zakelijke deals uitgesteld. Ook gaat er een broodje aap rond waarbij men beweerd dat gebouwen geen 13e verdieping kennen en dat het getal over geslagen wordt in de nummering van liften en operatiekamers.

In Nederland lijkt het bijgeloof een positief effect te hebben. Volgens Centrum voor Verzekeringsstatistiek gebeuren er minder ongelukken omdat men voorzichtiger is (Koops, 2017).

HAPPY FRIDAY THE 13TH, WITCHES!

x

𓆙 Atropa 𓁼❊𓁼
Urban Witches Rotterdam
instagram.com/urbanwitchesrotterdam


Bronnen:

Vroeger was niemand bang voor vrijdag de 13e – Andere Tijden

Friday the 13th Phobia Rooted in Ancient History John Roach voor National Geographic News

Vrijdag de dertiende – Een korte geschiedenis