Hoe bedrijf je magie in een stad? Stadshekserij en stadsmagie zijn inmiddels niet meer weg te denken in de moderne hekserij. Maar hoe bedrijf je stadsmagie? Heksje Weltevree ging op zoek in haar eigen stad: Schiedam.
Als babywitch woonde ik in Rotterdam, een drukke wereldstad. Ik leerde als snel dat ondanks de drukte en de hoeveelheid beton er altijd magie in een stad is te vinden. In de stad aan de Maas kom je veel verschillende culturen tegen, iedere windstreek waait wel een wereldbewoner met zich mee. Deze wereldbewoners hebben hun eigen culturele achtergrond en soms ook hun eigen magie. Er is iets buiten onszelf wat we aan kunnen wenden of aan kunnen roepen zodra we steun nodig hebben.
Mystiek in een wereldstad
De ene wereldbewoner doet dit door kleurrijke rituelen die van moeder op dochter worden overgegeven. De andere wereldbewoner doet dit door voorouders te eren. En weer een andere wereldbewoner gaat op zondag naar de kerk. Iedereen beleefd zijn of haar spiritualiteit op individueel niveau. De beleving van spiritualiteit wordt beïnvloed door de plek waar je woont. Maar ook door je culturele achtergrond en wie je bent als mens. Bijzonder toch, dat in zo’n grote wereldstad er volop traditie en mystiek te vinden is, ondanks de drukte en het snelle bestaan van de wereldstad.
Schiedamse magie, Sterke Aleida en de heilige Liduina
Inmiddels ben ik verhuisd naar Schiedam, een wat kleinere stad onder de rook van Rotterdam. En ook Schiedam heeft een bepaalde magie. Om de magie van Schiedam te begrijpen ben ik de geschiedenis gaan onderzoeken van Schiedam. Het bijzondere aan Schiedam is dat er door de geschiedenis heen sterke vrouwen zijn geweest. Schiedam heeft haar stadsrechten gekregen van een vrouw. Schiedam heeft een vrouwelijke heilige en Schiedam heeft zelfs een vrouw gekend die de brandstapel wist te ontlopen.
Zodra je Schiedam in komt zie je een kleine ruïne staan. De ruïne is een overblijfsel van het kasteel wat tussen 1260 en 1574 is gebouwd. Het kasteel werd Huis te Riviere genoemd, later Slot Mathenesse. Aleida van Avesnes heeft de opdracht tot de bouw van het kasteel gegeven. Zij was gravin van Henegouwen en regentes van Holland. Al snel ontstond er een kleine nederzetting. Aleida verleende in 1275 stadsrechten aan Schiedam. Huis te Riviere was, op het grafelijke hof in Den Haag na, het grootste kasteel van Holland en Zeeland. Aleida was één van de weinige vrouwen die in haar tijd zich zelfstandig bemoeide met de Hollandse en Europese politiek.
Naast Aleida heeft Schiedam een eigen heilige. De heilige Liduina. Het meisje wat met 15 jaar gewond raakt door een val op het ijs. Tijdens haar jarenlange ziekbed heeft zij regelmatig visioenen. Liduina is ondanks haar ziekte barmhartig voor haar omgeving. Zij is een inspiratie voor haar naasten en er worden wonderen aan haar toegeschreven. Tijdens de grote stadsbrand maken buren zich zorgen over Liduina. Ze kan inmiddels niet meer opgetild worden omdat men bang is dat ze uit elkaar zal vallen. De brand komt steeds dichterbij en de buren besluiten de tussenmuur gedeeltelijk te verwijderen zodat zij Liduina kunnen redden. Tot ieders verbazing stopt de brand bij het huis van Liduina en hoeft zij niet gered te worden.
Lugubere plekken en heksenvervolgingen in Schiedam
In 1541 komt de naam van Marye Heinen tevoorschijn in stadsdocumenten. Zij wordt verdacht van hekserij. Marye laat het er niet bij zitten en vecht haar veroordeling aan bij het Hof van Holland. Ze wordt in het gelijk gesteld en ontsnapt ter nauwer nood aan de brandstapel. Helaas wordt ze 15 jaar later opnieuw gearresteerd en vermoord op het plein voor het Stadhuis. Deze vrouwen leefden in een tijd waarin het niet vanzelfsprekend was om als vrouw je stem te laten horen of je te bemoeien met politieke processen. Naast de sterke vrouwen heeft Schiedam een paar bijzondere plekken. Sommige plekken zijn luguber, andere plekken hebben een bijna mystieke schoonheid.
Een lugubere plek is het plein voor het oude Stadhuis. Op dit plein zijn verschillende mensen om het leven gekomen door de brandstapel. In 1585 worden er 5 vrouwen veroordeeld in Schiedam op verdenking van hekserij. Een van de vrouwen pleegt zelfmoord in haar cel, de andere 4 worden verbrand. Vandaag de dag is de Grote Markt een gezellig plein met restaurants en terrasjes. Het plein kent een lugubere geschiedenis. Jillis Bruggeman is in 1803 veroordeeld voor homoseksualiteit en ter dood veroordeeld. Hij is het laatste slachtoffer die de dood vond op het plein. Ter nagedachtenis is een tegel met inscriptie te vinden waar de galg stond. Bij de Grote of St. Jans Kerk zijn in 2014 menselijke botten gevonden, net buiten de kerkmuur. Van wie de botten zijn is onbekend, wel zijn de botten een aantal eeuwen oud. Naast deze lugubere plek zijn er gelukkig ook mooie plekken in Schiedam.
De rust en natuur van de binnenstad
Schiedam heeft het oudste stadspark van Nederland, de Plantage. De Plantage is aangelegd in 1767. Er zijn mooie oude bomen, kunst en kronkelpaadjes tussen wilde bloemen en grasvelden. Je kunt hier goed verbinding maken met de natuur. De Plantage is een rustpunt in de drukke stad. Van de bloesem van de Lindebomen in de Plantage is in 2017 zelfs een parfum gemaakt.
Een ander park is het Julianapark, ontworpen in 1914. Het park kenmerkt zich door de architectuur en aanleg van de natuur. Het lijkt alsof je een Jugendstil of Art Nouveau schilderij binnenstapt. Jugendstil kenmerkt zich door vrouwelijke lijnen, gestileerde planten en bloemen. Het is een roerige tijd in Europa. Het is de tijd van de opkomende industrie. Van ambachtelijk werk naar machinaal werk. De Arts en Crafts beweging verzet zich omstreeks de helft van de 19e eeuw tegen de industriële revolutie. Men mist de romantiek van de ambachtelijkheid, de eenvoud en schoonheid zoals deze in de Middeleeuwen te vinden was. De Jugendstil en Art Nouveau volgen op de Arts en Craft beweging. Van het industriële wil men terug naar de natuur. In het Julianapark is een heuvel gemaakt met daarop een koepel. Je kijkt uit over het park, maar bent zelf niet altijd zichtbaar voor de mensen in het park. Om de koepel staan Lindebomen. Het wordt een bijzondere plek als je jezelf realiseert in welke tijd het park is ontworpen en hoe men toen tegen esoterie en spiritualiteit aankeek. Als heks heb ik iets met cirkels. En de koepel met de cirkel van lindebomen maakt het voor mij een magische plek.
Hekate in het stadspark
De Maasboulevard is een aangelegd park. Ik laat er regelmatig mijn hond uit. Als je het park ziet krijg je niet echt een witchy vibe. Maar zoals vaak met magie is: er is altijd een laag onder een laag. Wat op het eerste gezicht niet magisch is, kan na onderzoek ineens heel magisch zijn. Tijdens het lopen met de hond viel mij op dat er heel veel driesprongen waren in het park. Driesprongen zijn van oudsher de plek waar je de Godin Hecate kunt vinden. Het park is aangelegd, niet oud, druk en toch door de ontdekking van de driesprongen voor mij ineens magisch. Aan de rand van het park was ooit een kinderboerderij, nu omgetoverd tot Maastuin. Een tuin waar kinderen kruiden en groente kunnen planten en mensen uit de wijk groente kunnen plukken. Tuinieren is voor mij 100% magisch en heel nauw verbonden met hekserij. Je stopt een zaadje of stekje in de grond en de natuur laat het groeien, hoe magisch is dat?
De Maasgod stroomt ook langs Schiedam
De Maasboulevard ligt aan de grote, woeste, kolkende Maas. De Maas die ook naar Rotterdam gaat. Vaak zie ik de stad ontwaken als ik met mijn hond over de Maasboulevard loop. Ik weet dat daar heksen zijn en dat we regelmatig naar dezelfde volle maan kijken. Op deze manier voel ik mij met hun verbonden, ondanks de drukte van de stad. De Maas is een rustpunt. Stadsmagie ontstaat door zelf de verbindingen te leggen. Je kunt door onderzoek de laagjes afpellen, totdat je bij de basis komt en ineens beseft wat de geschiedenis van een plek is. En hoe magisch het is om door je eigen ogen, in de tijd van nu, terug te kijken naar de tijd van toen? Alsof je een magische schakel wordt tussen heden en verleden. Zo magisch kan je omgeving zijn en dat betekent stadsmagie voor mij.
Deze blog is geschreven door Saskia Beukman. Meer Urban Witches ontmoeten? Meld je dan aan voor onze ketel.
